Het Rotterdam Project is erg bewonderingswaardig. Er liggen belangrijke lessen in besloten voor veel bestuurders.

Caveman 010

Deelnemer Patrick van der Jagt, beter bekend als caveman 010, knikt instemmend. “Ik heb meer dan 12 jaar op straat geleefd. Ik wilde niet stoppen met gebruiken en wist totaal niet wat ik wel wilde. Toen kwam vanuit het niets het aanbod van Beau: een mooi aanbod.” Toch wist Patrick niet wat hij daarmee aan moest. “De hotelkamer waar ik mocht slapen, vond ik maar niks. Ik ging in het begin gewoon door waarmee ik bezig was. Ik at slecht en kocht meestal gewoon een fles drank. Daar kon ik dan weer even op teren. Met drinken verzamelde ik ook moed om mensen op straat om geld te vragen.” Daar kwam verandering in toen Beau en zijn team zorgden voor een onderdak en voor een fotocamera. “Ik ging fotograferen en merkte dat ik daar goed in was. Zo verbreedde ik mijn interesses. De mensen van het programma waren mijn steun en toeverlaat. Door hen kon ik het niet meer goedpraten dat ik geld opmaakte aan drank en drugs. Want ze gaven echt om me.”

“Een kast van een huis, een paleis”

Dit zorgde ervoor dat Patrick zijn leven radicaal omgooide. “Ik ging naar een afkickkliniek in Zuid-Afrika om aan mezelf te werken zonder drukte en publiciteit. Bovendien was dat een mooie kans om wat van de wereld te zien”, grapt Patrick, die tot dan toe nooit op vakantie was geweest. “Ik kreeg een huis via de ‘woningstichting’. Een kast van een huis, een paleis, vond ik. Maar wat ik niet begreep is dat het complete huis voor verhuring werd leeggetrokken. Vloer eruit, gordijnen weg. Waar ga je dan beginnen als je geen geld hebt om in te richten?”, vraagt hij hardop.

Een terechte vraag die de gemiddelde huurder wellicht vreemd in de oren klinkt, maar hier aan de orde van de dag is. “De nieuwe huisbezitters en voormalig daklozen moeten vaak twee maanden wachten op toeslagen waar ze recht op hebben. Daarvoor hebben ze nauwelijks geld om iets te kopen”, stelt Francine Schaap, eindredacteur van het project. “Deze mensen hebben vaak geen idee hoe ze alles moeten regelen, maar een ambulante hulpverlener helpt ze vaak pas na twee weken op weg. Dat kan te laat zijn, want het kan betekenen dat ze alweer terugvallen in oude patronen en gewoontes.”

Ook andere instanties blijken niet goed genoeg ingericht en voorbereid op deze doelgroep. “Bij het inschrijven bij de gemeente gaat het vaak al fout. Er wordt bijvoorbeeld een afspraak ingepland op woensdag om 14.00 uur ’s middags. De meeste mensen die op straat leven hebben geen enkel besef van dag of tijd, waardoor ze met een achterstand beginnen. Dat moet anders.” Om nog maar te zwijgen van de financiële sores. “We hebben heel veel schuldeisers gebeld, maar het was echt om te janken. De boetes voor het slapen op straat alleen al. Soms was er voor ons al geen touw aan vast te knopen, laat staan voor mensen die niets meer hebben.”

Ontzorgen en informeren

Bij veel instanties stuit je op onbegrip en is er te weinig maatwerk en inlevingsvermogen, blijkt uit de ervaringen van dit project. Dat frustreert. Juist omdat deze mensen een zetje in de rug nodig hebben om hun leven weer op de rit te krijgen. Esther: “Het zou alleen al helpen om wat geduldiger te zijn en alles stap voor stap uit te leggen.” Patrick geeft het voorbeeld van zijn kelderbox. “Ik had de sleutel nog niet en ging bellen, maar werd van het kastje naar de muur gestuurd. Dat gebeurde ook met andere dingen. Wanneer er teveel niet lukt, ga ik gewoon weer de straat op, dacht ik.”

Daarom is het extra belangrijk om deze groep goed voor te lichten bij een sleuteloverdracht en alle activiteiten die noodzakelijk zijn voor het huren en onderhouden van een woning. Het lijkt een ‘open deur’, maar gaat toch te vaak verloren in alle standaard procedures. Er wordt teveel gedacht vanuit een huurder die uit een ‘normaal’ milieu komt. Ook is het volgens de programmamakers essentieel om omwonenden vooraf te informeren over de nieuwe bewoner in de wijk: “Betrek de buurt erbij. De mensen die het hardst tegen zijn, staan een paar weken later soms met een lasagne-schotel op de stoep wanneer zij het echte verhaal kennen. Er wordt vaak te snel geoordeeld, maar de meeste mensen belanden niet zomaar op straat. Het is vaak geen keuze.”

Belangrijkste lessen:

• Neem de tijd om alles zorgvuldig en geduldig uit te leggen. Veel zaken die komen kijken bij het huren van een woning zijn niet vanzelfsprekend.
• Ga na een week een keer langs op de koffie en doe dit een maand later nog eens. Vraag of alles duidelijk is, of de huur automatisch wordt overgeboekt en of ze nog andere vragen hebben. Bijvoorbeeld rondom een service contract. Herhaal belangrijke zaken die op het moment van contractondertekening vaak langs hen heen gaan.
• Informeer omwonenden in de wijk. Dat neemt een hoop onrust weg en zorgt voor begrip.
• Stem met de zorgverlener en andere instanties af wie welke informatie verschaft, zodat duidelijk is bij wie zij terecht kunnen met vragen. Een contactpersoon per instantie werkt daarbij het beste.

Woonstad Rotterdam zorgde voor een woning voor Yvar en Hilde, 2 deelnemers van het Rotterdam Project. Dat het programma zijn vruchten afwerpt, blijkt uit de positieve verhalen van de programmamakers en deelnemers. Patrick: “Ik ben supertrots op wat ik nu doe. Ik ben fulltime fotograaf en fotografeer kwetsbare Rotterdammers voor onder andere de gemeente Rotterdam en de Rabobank. Ook heb ik mijn eigen website: www.caveman010.nl. Soms denk ik dat ik het niet kan en ben ik bang om te falen, maar dan helpen de juiste mensen om mij heen.” Ook burgemeester Aboutaleb was erg te spreken over het programma: “Het Rotterdam Project is erg bewonderenswaardig. Er liggen belangrijke lessen in besloten voor veel bestuurders.”